Ακρόπολη Παγών, Αλεποχώρι, Δήμος Μάνδρας-Ειδυλλίας
Κάτω Αλεποχώρι, Αρχαίες Παγές
Οι αρχαίες Παγές ή Πηγές βρίσκονται στο σημερινό Κάτω Αλεποχώρι. Υπήρξαν κώμη και λιμάνι των αρχαίων Μεγάρων στον Κορινθιακό Κόλπο. Αναφέρονται από τον ιστορικό Θουκυδίδη για τον ρόλο τους κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου.
Τον 2ο αι. π.Χ. αυτονομήθηκαν, εντάχθηκαν στην Αχαϊκή Συμπολιτεία και έκοψαν δικό τους νόμισμα. Στη σφαίρα επιρροής των Παγών συμπεριλαμβανόταν το μικρό λιμάνι του Πανόρμου, στον όρμο της Ψάθας, για το οποίο οι Παγές φιλονικούσαν με τη γειτονική πόλη των Αιγοσθένων (Πόρτο Γερμενό). Στην πόλη των Παγών υπήρχε θέατρο και αγορά. Αναφέρονται επίσης ιερά του Διός, της Αρτέμιδος, της Ίσιδος, καθώς και του ήρωα Αιγιαλέα. Ο περιηγητής Παυσανίας, τον 2ο αι. μ.Χ. αναφέρει ότι υπήρχε χάλκινο άγαλμα της Αρτέμιδος Σωτείρας, όμοιο με αυτό που βρισκόταν στα Μέγαρα. Η κατοίκηση της θέσης επιβεβαιώνεται αρχαιολογικά και κατά τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους. Στα βυζαντινά χρόνια οι Παγές αναφέρονται ως επισκοπική έδρα.
Τα τείχη
Η ακρόπολη της αρχαίας πόλης εντοπίζεται στο ύψωμα, όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Παράπλευρα του δρόμου Μεγάρων - Αλεποχωρίου, είναι ορατά τμήματα του αρχαίου τείχους, θεμέλια πύργων και πυλών. Από το βόρειο τείχος της ακρόπολης ξεκινούσαν οχυρωματικά τείχη που κατέληγαν στη θάλασσα, προκειμένου να προστατεύεται το αρχαίο λιμάνι. Μικρό τμήμα του δυτικού οχυρωματικού σκέλους και πύλη έχουν ανασκαφεί στην περιοχή του ρυμοτομημένου οικισμού στο Κάτω Αλεποχώρι (οικόπεδο ΟΤΕ).
Τα αρχαία νεκροταφεία
Εξωτερικά των αρχαίων τειχών έχουν ανασκαφεί τμήματα των νεκροταφείων της αρχαίας πόλης. Οι ταφές χρονολογούνται από τα κλασικά χρόνια (5ος αι. π.Χ.) μέχρι και τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους (5ος αι. μ.Χ.). Ιδιαίτερα αξιόλογο είναι το νεκροταφείο των ελληνιστικών χρόνων στη θέση Πυργάρι, όπου οι τάφοι ήταν λαξευμένοι στο φυσικό βράχο.
2661