Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης. Ναός Κοίμησης Θεοτόκου στη Φυλή
2018-2022 (σε εξέλιξη)
Ο ναός της Κοιμήσεως Θεοτόκου Φυλής ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής και αποτελεί κτίσμα του 18ου αιώνα (ενδέχεται και 17ου αι.), με μεταγενέστερες επεμβάσεις στα μέσα του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι μεταγενέστερες επεμβάσεις τροποποίησαν, κυρίως, τα ανοίγματα και προσέδωσαν στο ναό «νεοκλασικίζον» ύφος, κατά το σύνηθες της εποχής, με εφαρμογή τραβηχτών επιχρισμάτων στις θύρες, στα φωτιστικά ανοίγματα, στους πεσσούς που στηρίζουν τις δύο εσωτερικές τοξοστοιχίες και στη δυτική όψη. Ωστόσο, το κτίσμα παραμένει αρκετά απλό, με βαριά μορφή και χαμηλές αναλογίες, όπως άλλα ανάλογα κτίσματα της περιόδου της τουρκοκρατίας. Το υπερυψωμένο κεντρικό κλίτος καλύπτεται με δίρριχτη στέγη, ενώ τα πλαϊνά, βόρειο και νότιο, με μονόρριχτες. Στο κέντρο της αετωματικής απόληξης της δυτικής πλευράς υψώνεται μικρό κωδωνοστάσιο στον τύπου του διάτρητου τοιχώματος με ένα τοξωτό άνοιγμα και αετωματική επίστεψη που εξέχει της πρόσοψης του ναού στηριζόμενο σε δύο μικρά φουρούσια.
Εσωτερικά, δύο τοξοστοιχίες που στηρίζονται σε τέσσερις πεσσούς χωρίζουν το ναό σε τρία κλίτη, τα οποία καλύπτονται με ημικυλινδρικούς θόλους. Ο θόλος του κεντρικού κλίτους καταλήγει στο δυτικό και ανατολικό άκρο σε τεταρτοσφαιρικούς θόλους, κάθε ένας από τους δύο βαίνει σε δύο ημιχώνια. Ξύλινο τέμπλο χωρίζει το Ιερό Βήμα από τον κυρίως ναό. Το δάπεδο καλύπτεται με ορθογωνικές λιθόπλακες, σε ακανόνιστη διάταξη. Λιγοστά σπαράγματα τοιχογραφιών αποκαλύφθηκαν, σε κακή κατάσταση, στο χώρο του Ιερού Βήματος.
Κατά τον σεισμό του 1999 το μνημείο υπέστη ρηγματώσεις, κυρίως στο δυτικό τμήμα, οπότε το 2008 εκπονήθηκε και εγκρίθηκε μελέτη, με τίτλο «Μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης του Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου Φυλής (Χασιά)».
Για την υλοποίηση του έργου «Συντήρηση – Αποκατάσταση Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου Φυλής», υπεγράφη Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης στις 19.01.2018, με συμβαλλόμενα μέρη το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, την Περιφέρεια Αττικής, τον Δήμο Φυλής και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Φυλής. Το φυσικό αντικείμενο της εν λόγω Προγραμματικής Σύμβασης (ΠΣ) περιλαμβάνει ενίσχυση της τοιχοποιίας και των πεσσών, αντικατάσταση της παλαιάς στέγης και αποκατάσταση του κωδωνοστασίου, εφαρμογή νέων αρμολογημάτων, συντήρηση και βελτίωση των ανοιγμάτων και του δαπέδου, συντήρηση ή /και αντικατάσταση των κουφωμάτων, περιμετρική αποστράγγιση και αναβάθμιση του περιβάλλοντος χώρου.
Το έργο υλοποιείται απολογιστικά και με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής του ΥΠ.ΠΟ.Α. και χρηματοδοτείται από τον Δήμο Φυλής με το ποσό των 480.000,00 ευρώ. Οι εργασίες ξεκίνησαν μετά την έκδοση της σχετικής Απόφασης αυτεπιστασίας τον Ιούνιο του 2018 και προβλέπεται να ολοκληρωθούν τον Ιανουάριο του 2022.
843