Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης. Ναός Κοίμησης Θεοτόκου στα Μέγαρα
2019-2023 (σε εξέλιξη)
Ο Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Μεγάρων χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα, σύμφωνα με τα κατασκευαστικά σχέδια του ναού, του αρχιτέκτονα Π. Ανεμογιάννη, τα οποία φέρουν θεώρηση του 1896. Το 1936 ο ναός ανακηρύχθηκε σε Μητρόπολη των Μεγάρων.
Πρόκειται για τρίκλιτη τρουλαία βασιλική, του λεγόμενου «ελληνοβυζαντινού» ρυθμού, που συνδυάζει στοιχεία της βυζαντινής και της νεοκλασσικής αρχιτεκτονικής, στα πρότυπα του μητροπολιτικού ναού των Αθηνών, χωρίς τη μεγαλοπρέπεια του τελευταίου, με χαρακτηριστικά στοιχεία τα εφυαλωμένα κεραμίδια της κάλυψης του τρούλου και το μαρμάρινο κωδωνοστάσιο, που προσδίδουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα στο εκκλησιαστικό μνημείο. Ο ναός είναι χτισμένος πάνω στα θεμέλια παλαιοχριστιανικής βασιλικής, ερείπια των οποίων αποκαλύφθηκαν κατά την κατασκευή του πρόναου, το 1972. Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της βασιλικής διατηρούνται στο υπόγειο του πρόναου.
Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο. Σύμφωνα με τις επιγραφές των δημιουργών, η τοιχογράφηση ξεκινά το 1907 και ολοκληρώνεται προοδευτικά το 1918, από τρεις διαφορετικούς αγιογράφους. Έκτοτε γνωρίζει τρεις εκτεταμένες φάσεις «ανακαίνισης», το 1951, το 1964-1965 και το 1985, κατά τις οποίες σημειώθηκαν σημαντικές αλλοιώσεις στο ζωγραφικό διάκοσμο. Είναι, ωστόσο, σαφής η δυτικότροπη τεχνοτροπία των τοιχογραφιών, που απηχούν αναμνήσεις της Ναζαρηνής σχολής, με ακαδημαϊκά – νεοαναγεννησιακά στοιχεία, ενώ ιδιαίτερα αξιόλογη είναι η κοσμηματογραφία του ναού.
Το 1985, μετά από τις ζημιές που υπέστη ο ναός κατά τους σεισμούς του 1981, πραγματοποιήθηκαν άμεσες στερεωτικές εργασίες. Εργασίες αποκατάστασης πραγματοποιήθηκαν και τη δεκαετία του 2000. Σε συνέχεια των εργασιών που εκτελέστηκαν αποσπασματικά, εκπονήθηκε μελέτη «Συντήρησης και αποκατάστασης του καθεδρικού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Μεγάρων», η οποία υλοποιείται μέσω Προγραμματικής Σύμβασης ανάμεσα στην Περιφέρεια Αττικής, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Μεγάρων και τον Δήμο Μεγαρέων. Η Σύμβαση υπεγράφη τον Φεβρουάριο του 2019, με διάρκεια υλοποίησης του έργου 48 μήνες. Στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης θα συντηρηθούν και θα αναδειχθούν και τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, στο υπόγειο του πρόναου, σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη για την «Ανάδειξη ερειπίων παλαιοχριστιανικής βασιλικής στο υπόγειο του Ι. Μητροπολιτικού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Μεγάρων». Στο πλαίσιο του έργου προβλέπονται, επίσης, οικοδομικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, εργασίες συντήρησης και αποκατάσταση των τοιχογραφιών, η ανάπλαση και ανάδειξη του περιβάλλοντος χώρου.
Το έργο χρηματοδοτείται από την Περιφέρεια Αττικής με το ποσό των 1.400.000,00 ευρώ, ενώ κύριος φορέας υλοποίησης των εργασιών αποκατάστασης είναι η Διεύθυνση Τεχνικών Έργων του Ιερού Καθεδρικού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μεγάρων. Η ΕΦ.Α.Δ.Α. έχει την ευθύνη υλοποίησης των εργασιών ανάδειξης της παλαιοχριστιανικής βασιλικής και την γενικότερη επίβλεψη του έργου.
957