ΕΠΑνΕΚ - ΕΣΠΑ 2014-2020. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020»
Η Μονή Δαφνίου είναι ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μοναστήρια της Αττικής και μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Η ίδρυση του πλούσιου μοναστικού συγκροτήματος ανάγεται από τους μελετητές στον 11ο αιώνα και συνδέθηκε με τους αυτοκρατορικούς κύκλους της Κωνσταντινούπολης.Το μοναστήρι περιβάλλεται από ισχυρό οχυρωματικό περίβολο, τον αποκαλούμενο «Μεγάλο Περίβολο», στο κέντρο του οποίου δεσπόζει το οκταγωνικού τύπου Καθολικό, κοσμημένο με εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά, γλυπτά και ορθομαρμαρώσεις.
Μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1999, οι εργασίες αποκατάστασης της μονής εντατικοποιήθηκαν από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, είτε με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού, είτε από Ευρωπαϊκά Προγράμματα (Γ΄ ΚΠΣ 2000-2006, ΕΣΠΑ 2007-2013 και ΕΣΠΑ 2014 – 2020).
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, υλοποίησε, με αυτεπιστασία, τη δεύτερη φάση της αποκατάστασης του Μεγάλου Περιβόλου της μονής, σε συνέχεια προηγούμενου έργου με τίτλο «ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΕΡΙΒΟΛΟΥ ΤΗΣ Ι. Μ. ΔΑΦΝΙΟΥ, Α΄ ΦΑΣΗ», το οποίο υλοποιήθηκε από την 1η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 και αφορούσε στην ανατολική, δυτική και νότια πλευρά, καθώς και σε εργασίες άρσης ετοιμορροπίας και τοπικών στερεώσεων στο βόρειο τείχος.
Η Πράξη «Αποκατάσταση Μεγάλου Περίβολου της Ι. Μ. Δαφνίου, Β΄ Φάση» εντάχθηκε το 2019 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020», με αρχικό προϋπολογισμό 1.200.000,00 ευρώ. Το ομώνυμο υποέργο «Αποκατάσταση Μεγάλου Περίβολου της Ι. Μ. Δαφνίου, Β΄ Φάση» υλοποιήθηκε με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής και ολοκληρώθηκε στις 29-12-2023, με τελικό προϋπολογισμό 1.308.232,94 ευρώ.
Φυσικό αντικείμενο του υποέργου ήταν η αποκατάσταση του ΒΔ τμήματος του βόρειου τείχους σε μήκος 39 μέτρα, από τη δυτική γωνία του τείχους έως το τελευταίο σωζόμενο τόξο της υφιστάμενης τοξοστοιχίας.
Στο πλαίσιο του υποέργου πραγματοποιήθηκαν διερευνητικές ανασκαφικές τομές για τη διαπίστωση του βάθους έδρασης της υποθεμελίωσης, καθαιρέθηκαν νεωτερικές επεμβάσεις, αρμολογήθηκαν και στερεώθηκαν τα κονιάματα, πραγματοποιήθηκαν τοπικές ανοικοδομήσεις λιθοδομών, συντηρήθηκαν, στερεώθηκαν και συμπληρώθηκαν λατυποπαγείς λίθοι, εφαρμόστηκαν ενέματα, αποκαταστάθηκε ο δυτικός πύργος, επανατοποθετήθηκαν επί του στηθαίου του περιδρόμου τέσσερις, καταβιβασμένες κατά το παρελθόν επάλξεις και τοποθετήθηκαν μεταλλικές ενισχύσεις. Ο περιβάλλων χώρος του έργου διαμορφώθηκε ήπια με αποχωματώσεις και εξομαλύνσεις εδάφους, ενώ βελτιώθηκε και η πρόσβαση οχημάτων εργοταξίου, η οποία λειτουργεί και ως πρόσβαση ΑμΕΑ.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου πραγματοποιήθηκαν οι αναγκαίες δειγματοληψίες και εργαστηριακές αναλύσεις των διαφόρων υλικών δόμησης και υλικών εφαρμογής και εκπονήθηκαν οι απαραίτητες για την τεκμηρίωση του έργου συμπληρωματικές μελέτες.
Επιπλέον, μετά τον σεισμό που σημειώθηκε τον Ιούλιο του 2019, ελήφθησαν άμεσα πρόσθετα μέτρα υποστύλωσης και στερέωσης των τμημάτων του τείχους που καταπονήθηκαν ιδιαίτερα.
Την ευθύνη υλοποίησης του έργου είχε το Τμήμα Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων της ΕΦΑΔΑ, με υπεύθυνη την προϊσταμένη του Τμήματος Καλλιόπη Φλώρου, σε συνεργασία με το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης και το Τμήμα Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών, υπό την εποπτεία και το συντονισμό της Διευθύντριας της ΕΦΑΔΑ, Χριστίνας Μερκούρη.
625